Op 23 juni vond op Entrance de tweede editie van het New Energy Forum plaats. Het was de eerste editie die fysiek gehouden werd en we mogen wel stellen dat het een daverend succes was.

Met ruim 1000 bezoekers, en grote variatie aan lezingen, presentaties en demonstraties was er voor iedereen meer dan genoeg te doen. Daar bovenop waren er heerlijke lokale hapjes en drankjes te nuttigen die allemaal afkomstig waren uit de eigen provincie.

Met Energysense stonden we er ook met een stand. Bij onze stand spraken we met huidige deelnemers, geïnteresseerden en nieuwe deelnemers. We hadden bijzonder leuke gesprekken over ons project. Deelnemers die ideeën met ons uitwisselden en er werden problemen  en oplossingen gedeeld over het dagelijkse energieverbruik in het huishouden.

SBS Fotomarketing zorgde voor een onvergetelijke foto-ervaring. Iedereen kon op de foto met het Groningen van 2030. En het was niet zomaar een foto, maar een 180 graden bewegende foto.

Variatie aan lezingen

Verder hebben we genoten op het festival van de insprirerende woorden van Sander Heijne (bekend van het boek Fantoomgroei) , Marjan Minnertsma (van de klimaatzaak), Arpit Gupta (Lightyear)  Kate Raworth (Dougnut Economy) en vele anderen.

Het programma werd afgesloten met het uitreiken van de Entrance Awards. BioBTX ging er met de prijs ter waarde van 100.000 euro vandoor!

We hopen u volgend jaar weer te kunnen begroeten op het derde New Energy Forum en dat we dan terug kunnen kijken op een vruchtbaar jaar in de energietransitie waar weer mooie stappen zijn gezet.

Onlangs hebben wij onze deelnemers gevraagd een aanvullende vragenlijst in te vullen om meer informatie te krijgen over het energiegebruik van deze huishoudens. Niet iedereen heeft de vragenlijst al ingevuld, daarom zijn deze cijfers gebaseerd op enkel de huishoudens die de aanvullende vragenlijst hebben ingevuld. Daar kwamen enkele interessante statistieken uit die we graag met jullie willen delen.

Zo vroegen wij onze deelnemers op wat voor een energiebron er wordt gekookt. Daaruit bleek dat bijna de helft van onze deelnemers inmiddels elektrisch koken. Namelijk 49% kookt elektrisch en 51% kookt op gas.

Ook vroegen we op welke manier het huis verwarmd wordt. Maar liefst 61% heeft een HR-ketel in huis, gevolgd door zijn voorloper de VR-ketel met 11%. Zes procent bezit een hybride warmtepomp.

Van alle mensen die tot dusver de aanvullende vragenlijst heeft ingevuld bezit 71(!) % zonnepanelen.  We vroegen hen op welke richting deze panelen georiënteerd zijn. Het is niet erg verrassend, maar toch interessant om te zien dat 70% van deze panelen op het zuiden liggen. Een percentage van 15% ligt op het westen, 10% op het oosten en 5% op het noorden.

We willen benadrukken dat dit slechts een tussenstand is. Heeft u de aanvullende vragenlijst nog niet ingevuld, dan wordt het zeer gewaardeerd als u dat alsnog wilt doen.

De afgelopen maanden zijn de gasprijzen door het dak gegaan. Om hoge stookkosten te besparen hebben veel mensen de thermostaat een paar dagen lager gezet. Zien we bij onze Energysense-deelnemers ook een lager gasverbruik?

We vergelijken de wintermaanden (december, januari, februari en maart) van de afgelopen twee winters. In de grafiek hieronder zien we het gemiddelde gasverbruik in kubieke meter per maand van alle deelnemers van wie de data van beide winters hebben. Het gasverbruik ligt de afgelopen winter elke maand lager dan in de vorige winter. Gemiddeld is de afgelopen vier maanden 137 kubieke meter minder gas verbruikt dan in dezelfde maanden vorig jaar. Een daling van 24%. Maar dit zegt natuurlijk niet alles, want ook het weer speelt natuurlijk een grote rol.

Zachte winter

De afgelopen winter heeft het nauwelijks gevroren. De winter van 20/21 was veel kouder: in februari kon zelfs geschaatst worden. Dit zien we ook terug als we de gemiddelde temperatuur in De Bilt bekijken voor deze maanden:

Dit jaar was het in januari, februari en maart een stuk warmer dan vorig jaar. In december was het een heel klein beetje frisser. Hoe kunnen we het gasverbruik hiervoor corrigeren? Graaddagen helpen hierbij. Om graaddagen te berekenen, wordt een grenstemperatuur gekozen, vaak is dit 18 °C.

Vervolgens wordt voor elke dag gekeken of en hoe ver de buitentemperatuur onder deze grens zat. Het idee erachter is dat als de buitentemperatuur lager is dan deze grens, de verwarming aan moet. Als de buitentemperatuur bijvoorbeeld gemiddeld 8 °C is op een dag, geeft dat 18 – 8 = 10 graaddagen. Wanneer er meer graaddagen in een maand zitten, dan moet er in principe ook meer worden gestookt. Het aantal graaddagen in De Bilt voor de afgelopen wintermaanden ziet er zo uit:

In januari, februari en maart 2021 moest er dus meer gestookt worden dan in dezelfde maanden van 2022. Als we het gasverbruik corrigeren voor de temperatuur door het maandverbruik te delen door de graaddagen in die maand, krijgen we het volgende:

We zien nog steeds dat het gasverbruik de afgelopen winter lager was dan voorgaande winter, maar in vooral in januari en februari is dit verschil kleiner dan zonder deze correctie voor graaddagen. In maart zien we wel een groot verschil: gecorrigeerd voor de temperatuur is er 22% minder gas verbruikt in 2022 dan in 2021. In december werd er minder gas verbruikt, terwijl het iets kouder was dan de winter van 20/21.

Kanttekening

Corrigeren met graaddagen zegt natuurlijk niet alles: de meeste huishoudens gebruiken gas natuurlijk niet alleen om te verwarmen, maar ook voor warm water en koken, en die laatste twee zijn niet van de temperatuur. Daarnaast houdt deze methode geen rekening met stralingswarmte van de zon: maart 2022 was de zonnigste maart ooit gemeten, en had bijna tweemaal zoveel zonuren als maart 2021.

Waardoor gaan huishoudens minder gas verbruiken? Zetten ze de verwarming lager of wordt misschien een hybride warmtepomp aangeschaft? Dit soort context is heel belangrijk om de meterstanden betekenis te kunnen geven. Binnenkort krijgen daarom alle deelnemers per mail een korte vragenlijst, waarin bijvoorbeeld wordt gevraagd naar de wijze van verwarmen of de instelling van de thermostaat.

De landelijke overheidscampagne ‘zet ook de knop om’ is deze week van start gegaan. De energieprijzen rijzen de pan uit en ook voor het klimaatprobleem staan we op het punt dat er echt actie ondernomen moet worden.

Op de website vind je gemakkelijke tips om jouw huis te verduurzamen en minder gas te verbruiken. De eenvoudigste tips? Zet jouw thermostaat op maximaal 19 graden en douche maximaal 5 minuten. Dat scheelt je jaarlijks al gauw honderden euro’s! Je vindt er ook vele andere handige tips.

De Hanze draagt zijn steentje bij

Ook de Hanzehogeschool draagt zijn steentje bij. Dit doen we door vanaf vandaag de thermostaten in onze gebouwen met enkele graden naar beneden te zetten. Het gaat om 160.000 m2 werkruimte in ongeveer 30 gebouwen.

De overheid zelf doet ook een duit in het zakje. In tweehonderd kantoorpanden, die het Rijk in gebruik heeft, gaat de verwarming 2 graden omlaag. En in de warme zomerperiode gaat er minder gekoeld worden. Aan het bedrijfsleven wordt gevraagd hoe zij energie kunnen besparen, bijvoorbeeld door hun elektriciteits- en gasverbruik tegen het licht te houden.

Maar het kabinet gaat meer doen. Het wil met een Nationaal Isolatieprogramma tot en met 2030 2,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen aanpakken. Daar is een bedrag van 4 miljard euro voor beschikbaar gesteld. We willen minder afhankelijk zijn van Russisch gas en met zijn allen de schouders zetten onder het versnellen van de energietransitie. Dus zullen we het met zijn allen moeten doen.

Op dit moment zijn er 1636 huishoudens die hun energiemeters laten uitlezen. Deze huishoudens zijn verspreid over heel Nederland. Een aantal gemeentes springen eruit zoals te zien is in onderstaande afbeelding. De top-10 gemeentes zijn, in volgorde: Groningen, Bronckhorst, Amsterdam, Doetinchem, Harderwijk, Ermelo, Houten, Assen, Elburg, Het Hogeland en Midden-Groningen (gedeelde 10e plek). Gekeken per provincie staat Gelderland aan kop, gevolgd door Groningen en Drenthe.

Tussen 2017 en 2019 zijn surveys verstuurd waar huishoudens onder andere werd gevraagd basisgegevens in te vullen. Deze basisgegevens bestonden bijvoorbeeld uit: grootte en type van de woning en het bouwjaar, maar ook het aantal inwoners.  Met deze gegevens wordt de dataset met meterstanden enorm verrijkt.

Welke data wordt er opgehaald?

Van deze huishoudens worden elk kwartier de elektriciteitsmeterstanden uitgelezen (zowel het verbruik als de teruglevering) en elk uur de gasmeterstanden.
Wat opvalt als we kijken naar de teruglevering, is dat van de huishoudens van wie vorige maand data is verzameld, 59% van deze huishoudens zelf opgewekte elektriciteit terug levert aan het net, dus waarschijnlijk zonnepanelen heeft. Terwijl dit landelijk op zo'n 20% ligt. (In augustus 2021 hadden 1,5 miljoen van de 8 miljoen huishoudens zonnepanelen)

Meedoen aan Energysense

Kleurt jouw gemeente straks ook fel groen op deze kaart? Meld je dan aan om deel te nemen aan het programma.
Samen vormen we een “field lab”. Met jouw energiedata doen we onderzoek om zo een bijdrage te leveren aan de energietransitie. Hiervoor moet je uiteraard toestemming te verlenen. Op deze manier krijgen we inzicht in jouw energiedata en help je mee aan deze transitie.

Ongeveer 7% van de Nederlandse bevolking heeft te lijden onder energiearmoede,  met name in Noord-Nederland, zo blijkt uit een recent rapport van TNO. Kort gezegd spreken we van energiearmoede als mensen een laag inkomen hebben en daarvan een groot deel aan energiekosten moeten betalen. Mensen die in een huis wonen dat veel energie vraagt (bijvoorbeeld vanwege slechte isolatie) en die niet in staat zijn daarin te investeren, zitten echter ook in een moeilijke situatie, omdat zij niet in staat zijn potentiële energiearmoede af te wenden door hun huis te verduurzamen. Beide groepen kunnen niet of niet voldoende meekomen met de energietransitie waar we middenin zitten. Deze energietransitie dreigt dus de tweedeling tussen de have’s en de have-not’s te vergroten.

In ons onderzoek richten we ons op manieren om de groep die leidt aan energiearmoede  mee te laten doen in de energietransitie. We doen dat door met hen in gesprek te gaan en te kijken wat zij nodig hebben en op basis daarvan het lokale netwerk van organisaties en bedrijven gezamenlijk een vraaggericht maatwerkoplossing te laten ontwikkelen. We doen dat ook door samen met sociaal werkers, die bij een deel van deze groep over de vloer komen, manieren te ontwikkelen waarmee zij specifiek deze groep kunnen ondersteunen in de energietransitie. De behoefte aan kennis en handelingsperspectief om deze doelgroep aan te kunnen laten sluiten in de energietransitie bleek duidelijk tijdens twee workshops die we in oktober 2021 hebben uitgevoerd tijdens een landelijke bijeenkomst van bestuurders van woningcorporaties.

Voor een effectieve aanpak is het noodzakelijk om het energiegebruik van de betrokken deelnemers gedetailleerd te monitoren en dat in verband te brengen met interventies en te relateren aan andere relevante gegevens, zoals bijvoorbeeld specifieke kennis over de energietransitie of de sociale normen in hun directe omgeving. Dat alles meten we met Energysense. Energysense is daarom een onmisbaar instrument dat ons helpt om ook op het gebied van de energietransitie de inclusiviteit van onze samenleving te vergroten.

Dr. Wiebo Lamain, senior researcher