Als je je huis verwarmt met een warmtepomp, gebruik je in de wintermaanden veel stroom, terwijl je met zonnepanelen juist in de zomer veel stroom opwekt. Hoe ziet het elektriciteitsverbruik en -teruglevering van de Energysense-huishoudens met een (hybride) warmtepomp en zonnepanelen eruit?

10% van de Energysense-huishoudens heeft een warmtepomp, zo blijkt uit de aanvullende vragenlijst van vorig jaar (mocht je die nog niet hebben ingevuld als deelnemer, dan kan je dat hier alsnog doen.) Het betreft bij 18% van de huishoudens een bodemwarmtepomp, bij 36% van de huishoudens een buitenluchtwarmtepomp en bij de overige 50% van de huishoudens gaat het om een hybride warmtepomp. Van de huishoudens met warmtepomp heeft 88% ook zonnepanelen.

Hieronder zien we links het gemiddelde elektriciteitsverbruik per maand van de huishoudens waarvan van alle maanden van 2022 het verbruik bekend is. Rechts zien we de gemiddelde teruglevering aan het net van dezelfde huishoudens, dus de stroom die werd opgewekt door zonnepanelen en niet direct in huis gebruikt kon worden.

De grafieken zijn bijna elkaars tegenovergestelde: 60% van het totale jaarverbruik aan elektriciteit vond plaats in januari, februari, november en december, terwijl er in deze periode maar 5% van de totale teruglevering plaatsvond. Daarentegen vond 60% van de totale teruglevering plaats in mei tot en met augustus, terwijl in diezelfde maanden slechts 12% van het totale stroomverbruik van het net plaatsvond. Een thuisbatterij, die vaak een grootte heeft van 3 tot 10 kWh, kan hier maar een beperkte rol in spelen: die kan niet de piek van de zomer verplaatsen naar de winter.

Energysense valt onder EnTranCe, het expertisecentrum op het gebied van energie van de Hanzehogeschool. Binnen EnTranCe wordt onderzoek gedaan naar verschillende aspecten van de energietransitie, zoals de mogelijkheid om op zonnige dagen piekbelasting op het elektriciteitsnet te voorkomen door waterstof te maken en andere manieren om overbelasting op het elektriciteitsnet te voorkomen. Dit is allemaal hard nodig, gezien er steeds meer zonnepanelen bij komen en steeds meer huishoudens en bedrijven elektrisch gaan verwarmen of rijden.

Zijn we eraan gewend geraakt dat de verwarming wat lager staat? Is korter douchen een nieuwe gewoonte geworden? Nu januari en februari voorbij zijn, kunnen we kijken hoe hoog het gasverbruik van de Energysense-huishoudens in de eerste maanden van dit jaar was vergeleken met dezelfde maanden in 2022 en 2021. Ondanks het prijsplafond dat sinds januari geldt, blijft een daling zichtbaar.

De gasprijs onder het prijsplafond is met € 1,45 per kuub nog altijd een stuk hoger dan in 2021. Begin 2022 speelden de hogere gasprijzen net, maar hadden meer huishoudens nog een vast contract dan nu. Voor mensen met een variabel contract is de gasprijs nu waarschijnlijk weer een stuk lager dan in de laatste maanden van 2022. Eerder zagen we al dat vooral vanaf het najaar van 2022 een grote besparing in het gasverbruik zichtbaar werd.

Hoe verhoudt het gasverbruik van de eerste twee maanden zich met de voorgaande twee jaar? We bekijken alle Energysense-huishoudens waarvan van al deze maanden het gasverbruik bekend is. Het resultaat is hieronder te zien. Er is een daling in het gasverbruik te zien door de jaren heen, maar er moet natuurlijk nog wel gecorrigeerd worden voor het weer om een eerlijkere vergelijking te doen.

Hieronder is de gemiddelde temperatuur per maand in De Bilt te zien (bron: KNMI). Er is te zien dat 2021 ook de koudste maanden had van de drie jaren die we bekijken. Afgelopen januari was iets warmer dan het jaar ervoor, terwijl afgelopen februari kouder was dan het jaar ervoor. We corrigeren voor de temperatuur door middel van graaddagen (zoals hier uitgelegd).

Ook gecorrigeerd voor de buitentemperatuur door middel van graaddagen zien we dat het gasverbruik elk jaar lager is. Het verschil tussen 2022 en 2023 is groter dan het verschil tussen 2021 en 2022. Ook met het prijsplafond zette in de eerste maanden van dit jaar de daling in gasverbruik dus door!

Energysense helpt het Making City project met het meten van het energiegebruik in het Powerhouse gebouw in Groningen.

Wat is MAKING-City?

Het project MAKING-CITY onderzoekt hoe huizen en gebouwen in een gebied (district) samen meer energie opwekken dan ze gebruiken. Het doel is om de transformatie van het stedelijke energiesysteem naar slimme en Co2 arme steden aan te pakken en te demonstreren, gebaseerd op het Positive Energy District (PED) concept. De PED-modellen die in MAKING-CITY zijn ontwikkeld, zullen Europese en andere steden over de hele wereld helpen bij het aannemen van een stadsvisie 2050 voor de lange termijn voor energietransitie en duurzame verstedelijking, terwijl burgers deelnemers van deze transformatie worden.

Het PED-concept zal worden getest en gevalideerd in twee focus-steden: Groningen en Oulu (Finland). Het zal vervolgens worden gerepliceerd in 6 Follower-steden: Bassano del Grappa (Italië), Kadiköy (Turkije), León (Spanje), Lublin (Polen), Trenčín (Slowakije) en Vidin (Bulgarije).

Het PED-concept lijkt een stap verder te gaan dan de huidige Europese bouwregelgeving door grote structurele, maatschappelijke, economische en technologische veranderingen in de steden teweeg te brengen.

De samenwerking

Energysense helpt Making-City met het meten van het energiegebruik in het Powerhouse gebouw in de stad Groningen. Om te kunnen kijken óf een Positief Energie District mogelijk is, is het heel belangrijk om de energiebehoefte en het energieverbruik van de gebouwen in het district te meten.  Met deze meetgegevens kunnen we kijken hoe energiepositief dat gebied is. Wordt er meer verbruik dan opgewekt? Dan wordt er duurzame energie toegevoegd.

Energysense is verheugd om een bijdrage te leveren aan dit omvangrijke Europese project.

In het voorjaar ging de campagne Zet ook de knop om van start. Op de website staan verschillende tips om gas te besparen. De eerste tip: douche maximaal 5 minuten. Gemiddeld 80% van je warme water wordt verbruikt door douchen. Maximaal 5 minuten douchen kan een besparing opleveren van wel €130 per jaar. Wordt er nu ook korter gedoucht?

Huishoudens met een CV-ketel gebruiken gas over het algemeen voor drie dingen: het huis verwarmen, warm water en koken. In de zomermaanden juni, juli en augustus staat de verwarming uit, dus door naar het gasverbruik in die maanden te kijken, kunnen we een indicatie krijgen hoeveel gas er per maand verbruikt wordt voor warm water en koken.

Wat zien we als we de zomermaanden van 2021 vergelijken met de zomermaanden van 2022? We bekijken huishoudens met CV-ketel van wie we van al deze maanden het verbruik weten. Het gemiddelde gasverbruik in de zomermaanden van 2021 was 17 m³ per maand, tegenover 13 m³ de afgelopen drie zomermaanden. Een daling van 24%!

Nu zou dat verklaard kunnen worden doordat meer huishoudens op vakantie gingen, in 2021 waren er nog meer reisrestricties vanwege corona. Daarom bekijken we het gasverbruik in de zomermaanden van 2019 tot en met 2022 van de huishoudens van wie we al deze maanden data hebben. Dan zien we het volgende:

Het gasverbruik in de zomermaanden van 2022 is ook lager dan het gasverbruik in de zomermaanden in 2019, een pre-corona jaar, waarin gemiddeld 15 m³ gebruikt werd.

Het gasverbruik in de zomermaanden laat ook een sterke relatie zien met het aantal inwoners van een huishouden, zie de grafiek hieronder. Hoe meer mensen, hoe meer er bijvoorbeeld ook gedoucht wordt. De daling is overal terug te zien.

Waar komt die besparing door? Dat is niet zomaar te zeggen aan de hand van de data. Zijn er meer zonneboilers geplaatst? Wordt er meer op elektriciteit gekookt of inderdaad korter gedoucht? Of verruilden we tijdens de hete zomer massaal een warme douche voor een koude?

Als het echter structureel is, als dezelfde maandelijkse besparing van 4 m³ op het gasverbruik voor douchen en koken ook in de winter wordt behaald, levert dit per huishouden toch een mooie besparing op van gemiddeld zo’n 50 m³ gas per jaar!

Energysense is hét project van de Hanzehogeschool Groningen dat energiemeters van huishoudens uitleest. Waarom? Om inzicht en overzicht te krijgen in energiedata. Hiermee kunnen bedrijven innovatieve oplossingen testen en ontwikkelen. Vervolgens kunt u in de toekomst zelf de juiste duurzame energie keuzes maken voor uw situatie en versnellen we de energietransitie. We doen het samen, de huishoudens, innovatie partners en overheden.